[In De Hollandsche Lelie van 24 maart 1897]
Het wielrijden is een der opwekkendste, gezondste en nuttigste uitspanningen, doch als we terug denken aan de verouderde, zware driewielen, dan staan we verbaasd over den moed en de volharding der pioniers, die zoo dapper den weg baanden voor onze hedendaagsche fietsen.
In vroeger jaren was dit voertuig weinig populair en eischte het van de liefhebbers niet alleen moed, maar ook zeer veel lichaamskracht. Veertig à vijftig pond log metaal over dikwijls zeer slechte wegen voort te trappen, was geen aangename bezigheid, gezwegen nog van de hellingen, die heel wat van de krachten eischten.
Maar gelukkig zijn deze verouderde machines verdwenen en kunnen we nu met welgevallen de mooie metaalscheppingen van onzen tijd beschouwen. Op twee wielen het evenwicht te bewaren en bevallig, als een zwaan voort te glijden, verdient ten volle de bewondering en sympathie van onze meisjes.
Die teere stalen machine – welk een nieuwe wereld ontsluit ze ons! Met haar hulp kunnen we afstanden afleggen, die de helden van Homerus verbaasd en Achilles beschaamd zouden hebben.
Om het vermaak naar hartelust te kunnen genieten, moeten we ons in de eerste plaats een wiel aanschaffen dat aan onze individueele behoeften voldoet. Voor een nieuwelinge mogen alle machines ongeveer hetzelfde schijnen, een ingewijde kan met één blik den bouw en bijzonderen stijl van een velocipède zien en beoordelen. In de menigvuldige fabrieken heeft men zich niet alleen sinds jaren op het maken van fietsen toegelegd, maar ook zijn voordeel gedaan met het talent van den teekenaar en van practische werktuigkundigen. Het in elkaar zetten van het rijwiel en al zijn onderdelen heeft – ook buiten de ingewikkelde quaestie van het materiaal – de helderste hoofden bezig gehouden. Wij meisjes, dikwijls zoo ingenomen met onze safety [zo werd de eerste fiets volgens het model dat wij nu nog kennen genoemd, gebouwd door John Kemp Starley in 1855 – dit model was veel veiliger dan zijn voorganger ‘de hoge bie’ – GS] , mogen wel een woord van dank wijden aan hen die zooveel tot ons genot en gemak bijdroegen.
Een uitgezochte collectie machines staat ter onzer keuze: tricycles, bicycles, tandems, zoowel met twee als met drie wielen, sociable-tandems enz. Van al deze soorten is de safety het meest in gebruik. Toch wordt de tricycle tegenwoordig ook zoo licht gebouwd, dat ze een belangrijke mededingster kan worden voor haar slankere zuster, de tweewieler. Een der groote voordeelen van een tricycle is, dat ze zonder steun kan staan. Ook is ze erg gemakkelijk om boodschappen te doen, daar men er verscheiden pakjes op kan laden.
Daar staan evenwel overwegende bezwaren tegenover; ten eerste heeft men veel ruimte noodig om haar te bergen; ten tweede maakt haar breedte het lastig zoo niet onmogelijk door allerlei passages te rijden; ten derde hangt men voor een tochtje per driewieler meer af van weer en weg. Alles gaat van een leien dakje als de rijder den wind achter zich heeft en de baan zoo glad is als een mahoniehouten tafel, maar berijdt men een slechten weg, stijf in den wind, dan vereischt het werk geduld, overleg en lichaamskracht. Ongelukkig voor de populariteit van de tricyle bezitten niet alle wielrijdende vrouwen deze noodzakelijke eigenschappen. Een fiets met drie wielen eischt natuurlijk drie sporen, voor elk wiel moet al rijdende een nieuw spoor gemaakt worden. Glijden we over bovengenoemde gewreven tafel, dan verkeeren we in zalige onwetendheid omtrent het bestaan van zoo iets als sporen, maar op den publieken weg is onze positie dikwijls niet te benijden.
Een ander bezwaar noemen we dat men van een tricycle niet kan afstijgen wanneer zij in beweging is. De rijder is als ‘t ware tusschen de groote wielen en het frame ingesloten en deze hulpelooze toestand maakt het op- en afgaan van heuvels eenigszins gevaarlijk. Ook is het besturen van zulk een fiets, zelfs voor een geoefend rijder, een vrij lastig werk, omdat de machine door een onhandige, of te plotselinge wending licht omslaat.
Een der voordeelen van een tricycle is de onmogelijkheid om te slippen. Berijdt men een tweewiel of raakt men in een tramrail vast, dan is men bijna altijd verplicht op een ongewenschte, min bevallige manier af te stijgen, hetgeen niet met een driewiel kan gebeuren. Ook wordt beweerd dat iemand gauwer een tri- dan een bicycle kan leeren berijden; men behoeft geen evenwicht te houden. Mij komt het echter voor, dat in deze moeilijkheid tevens een van de grootste bekoorlijkheden van de safety schuilt.
De tandem-bicycle staat niet hoog aangeschreven bij de vrouwen, in hoofdzaak omdat ze wegens het slippen minder veilig is dan een ander rijwiel. In snelheid is zij echter ongeëvenaard. Mits de rijders van gelijke kracht en aan elkaar gewend zijn, ian men er heerlijk en gauw uitstapjes op maken. De tandem-tricycle is een uitstekend familierijwiel; ze is practisch en veilig.
Toch blijft, ondanks alle mededinging, onze tweewieler de lieveling en heeft ze haar populariteit wel verdiend. In geval van een ongeluk is het tien tegen één, dat de berijdster op haar voeten terecht komt. Zelfs als haar machine in vaart is kan ze na eenige oefening er afspringen, of met behulp van haar rem onmiddellijk stoppen. Ook zwakke meisjes kunnen zelfs over een heuvelachtig terrein, zonder bezwaar tien uur gaans per dag afleggen; oefening en bedrevenheid, gevoegd bij een goede enkelbeweging, vergoeden het gemis aan veel spierkracht.
Het groote voordeel van de safety-bicycle boven het driewiel zit behalve in haar sierlijker vorm, in haar meerdere lichtheid en geschiktheid om slechte wegen te berijden. Voor een tweewiel toch, is dikwijls een karrespoor voldoende.
Door onze ingenomenheid met de safety, zouden we de sociable-tandem bijna vergeten. Deze velocipède heeft ook twee wielen en de rijders zitten elk aan een kant van het voorwiel; de machine eischt nauwgezet sturen. Vermoedelijk zal ze meer in de smaak vallen van oudere menschen, dan van onze jonge vrouwen, daar het niet meer dan natuurlijk is, dat wij liever elk ons eigen bootje sturen.
Sociable-tandem 1896 (via wheelbike.blogspot.com)
We zien de bekoring van het rijwiel onze verstoktste conservatieve vriendinnen doet afwijken van de paden die het decorum hen vroeger voorschreef. Het spreekt vanzelf dat wij, eenmaal door de wielermanie aangetast, niet anders wenschen, ons niets heerlijkers kunnen voorstellen, dan een tweewiel te leeren berijden, om het even of onze kennissen het elegant of onbevallig doen.
Misschien is het hier de plaats onzen lezeressen het bekende spreekwoord “haastige spoed, gaat zelden goed”, in herinnering te brengen. Het meisje, dat even in de gauwigheid wil leeren wielrijden, wachten vele teleurstellingen. Ook is het onverstandig onze oefeningen te laten bederven door dat akelige spook, Angst, dat allen zonder onderscheid nu en dan in hun leven schrik aanjaagt. Wees voorzichtig, niet bang.
Bijna altijd hoort men van beginnelingen den uitroep: “O, ik zal mij nooit in balans leeren houden!” Wisten we dan, hoe ons evenwicht te bewaren, toen we als kleine kinderen op allerlei koddige wijzen op den grond rolden?
Een kind leert niet gemakkelijk rechtop loopen, omdat zijn ongeoefende oogen voortdurend op zijn voeten staren en zijn kinderverstand meent niet zonder steun te kunnen staan.
(Wordt vervolgd.)
[Er volgen nog twee delen, lees hier het tweede deel]