Afgelopen weekend vierden we oud en nieuw met een groep vrienden in een vakantieboerderij in de Groningse streek Oldambt. Het was er mooi en ruim, maar toch ook weer bescheiden in vergelijking met de enorme boerderijen in de omgeving die een soort kasteel als voorhuis hadden. Tegelijk zag je in de naburige dorpen huisjes die juist weer opvallend klein waren. Je kon overal ver kijken over de klei-akkers en vanaf de dijk was er een prachtig uitzicht over de Dollard.
Dit is het gebied waar Frank Westerman De Graanrepubliek (1999) over schreef. Het boek vertelt de roerige geschiedenis van de streek vanaf het eind van de negentiende eeuw. Het is het gebied van herenboeren en van overtuigde communisten. Het is ook de streek waar Sicco Mansholt vandaan komt. Deze boer, verzetsstrijder en politicus zou een flink stempel drukken op het Europese landbouwbeleid in de jaren zestig en begin zeventig van de twintigste eeuw. Hij is één van de hoofdpersonen in het boek.
Door zijn beeldende manier van vertellen weet Frank Westerman alle personages echt tot leven te wekken. Het verhaal begint met zijn zoektocht naar een verdwenen dorp. “Terwijl ik uitstapte om de bakens in het landschap te vergelijken met die op de kaart, kwam er een kromgegroeide man met een witte kuif op me af. Zonder omhaal of zelfs maar een groet ging hij dicht naast me staan, alsof we samen op de foto moesten.” Ook van de hoofdrolspelers van meer dan honderd jaar geleden krijg je door allerlei interessante details een levendig beeld. Zo was er bijvoorbeeld een logeerpartij van de schrijver Multatuli bij de opa van Sicco Mansholt, waarbij ze zelfs samen hadden gemusiceerd.
Het was bijzonder om dit boek te lezen rond een verblijf in die streek en vooral ook erg leerzaam. Niet alleen over het gebied zelf, maar ook over de geschiedenis van het landbouwbeleid in Nederland. Of over de reden waarom het communisme nog jarenlang zo populair was in dit deel van het land.
Ik las De Graanrepubliek op de e-reader, in de editie van 2018, waarin Westerman was teruggegaan naar het Oldambt en een extra hoofdstuk had toegevoegd. Bij het lezen bedacht ik dat gezien alle ontwikkelingen van de laatste jaren er eigenlijk opnieuw een geactualiseerde versie zou moeten komen. Die bleek er sinds een paar maanden al te zijn: een jubileumuitgave vanwege het 25-jarige bestaan van het boek. Ik heb het meteen gereserveerd bij de bibliotheek en hoop het bijgewerkte deel ook gauw te kunnen lezen.
Zie voor meer informatie: De graanrepubliek – Frank Westerman